سقوط سونی اریکسون و قهرمانی سامسونگ

م.ربهنام رئوف - بازار تلفن همراه همان طور که در گزارش‌های قبلی نیز به آن پرداخته شده است این روزها با رکود وصف‌ناپذیری همراه شده است. رکودی که هر چند برخی از گزارش‌های غیر‌تخصصی آن را تنها متوجه مطرح‌ترین برند بازار یعنی نوکیا و به دنبال برخی از مسائل حاشیه‌ای و بدون ارتباط با این برند عنوان کرده‌اند، اما بررسی میدانی و تخصصی بازار ایران و مقایسه آن با گزارش‌های جهانی بیانگر شواهد دیگری است. شواهدی که نشان از تغییر بازی قدرت در بازار تلفن همراه دارد. آن هم تغییری که کمتر کسی می‌توانست آن را پیش‌بینی یا حتی ادعاهای صورت گرفته پیرامون آن در سال گذشته را باور کند. ناگهان سامسونگ در زمانی نه چندان دور بازار تلفن همراه ايران آن هم در سال‌های اولیه تولد خود و درست در زمانی که تعداد مشترکانش هنوز به سه میلیون نیز نرسیده بود تحت‌حکمرانی بی‌چون و چرای نوکیا بود. نوکیایی که درست و در شرایط حساس با داشتن تیمی قوی در بخش تحقیقات خود دریافت که در آینده نزدیک مهم‌ترین و قوی‌ترین بازار مصرفی در دنیا به نام موبایل رقم خواهد خورد و با اندکی تغییر در ساختار شرکت پا به این بازار بکر و دست نخورده گذاشت. نوکیا در حالی وارد این بازار شد که پیش از آن موتورولا اولین گوشی‌های قابل حرکت را ساخته و به شکل بسیار اندک روانه بازار آمریکا کرده بود. اما با همه گیر شدن استفاده از تلفن همراه برندهایی همچون آلکاتل، اریکسون و زیمنس نیز در کنار نوکیای فنلاندی ظاهر شدند که سعی در گرفتن سهم از این بازار را داشتند. اما حرکت نوکیا در عرصه تولید و عرضه مدل‌های متنوع کار را به جایی رساند که تنها چند سال بعد از جدی شدن این بازار دیگر نامی از آن برندها در بازار تلفن همراه جهانی مشاهد نشد. درست در همان روزهای خوب نوکیا بود که ناگهان برندی به نام سامسونگ نیز پای خود را در بازار تلفن همراه باز کرد. هر چند که در آن زمان سامسونگ نتوانست موفقیت چشمگیر خود را حفظ کند؛ اما بر اساس آمارها و گفت‌وگو‌های موجود در بازار ایران برای مدت زمان کوتاهی نوکیا با رقیبی جدی روبه‌رو شده بود که حتی در چند فصل نیز گوی رقابت را از این حریف اروپایی روبود. اما دلایل نامعلومی باعث شد تا سامسونگ ناگهان از این بازار کنار رود و سهم چشمگیرش را از دست دهد. مهم‌ترین دلیل این موضوع به‌کارگیری در تنوع عرضه محصولات نوکیا محسوب می‌شد. زمانی که سایر حاضران در این بازار از پتانسیل بالقوه تلفن همراه در بازارهای جهانی آگاه شدند سعی کردن با ادغام و پیوستن به یکدیگر به رقیبی جدی برای نوکیا تبدیل شوند. همین امر بود که باعث شد دو شرکت سونی ژاپنی و اریکسون سوئدی به فکر تولید گوشی مشترک بیفتند. بعد از پیوستن این دوشرکت به یکدیگر و عرضه گوشی‌های ارزان قیمت با کارآیی‌های بالا، اولین و جدی‌ترین رقیب نوکیا در بازار شناخته شد. در گزارش‌های جهانی تا سال‌ها از سونی اریکسون در کنار نوکیا به عنوان رتبه دوم بازار تلفن همراه نام برده می‌شد. سونی اریکسون تمام تلاش خود را به کار بسته بود تا از نظر قابلیت‌های به کار گرفته شده در تولیداتش چیزی کم‌وکسر از نوکیا نداشته باشد. در عین حال این تولید‌کننده سعی کرد با استفاده از تنوع رنگ در محصولاتش مخاطبان بیشتری به سمت محصولات خود جذب کند که این سیاست نیز تاحدی موفقيت‌آمیز بود. بعد از ارائه فناوری دوربین در گوشی‌ها توسط نوکیا و به تدریج بالا بردن کیفیت این دوربین‌ها سونی اریکسون جنگ مگاپیکسل را راه انداخت و این در حالی بود که بازهم نوکیا حرف اول را در بازار می‌زد. گذشت زمان باعث شد تا این بار کره‌ای‌ها نیز به فکر حضور گسترده تری در بازار تلفن همراه بیافتند. همین امر باعث شد تا کمپانی سامسونگ مدیر محصولات تلفن همراه خود را عوض کرده و با جابه‌جایی مدیر محصولات ال‌سی‌دی به تلفن همراه رسما در بازار این کالا اعلان جنگ کند. همین یک سال و نیم پیش بود که سامسونگ توانست رتبه نخست در تولیدات ال‌سی‌دی را به خود اختصاص دهد. رتبه‌ای که همچنان در اختیار این برند است. اما این بار چشم بادامی‌ها با آوردن مدیر بخش ال‌سی‌دی خود به بخش تلفن همراه از عطش خود نسبت به این بازار خبر دادند. شاید زمانی که این مدیر در اولین جلسه مطبوعاتی خود در ایران اعلام کرد که تنها رقیبش نوکیا بوده و فقط برای حذف او به میدان آمده است، حاضران صحبت‌هایش را تنها یک بلوف یا ادعایی بیش تعبیر نمی‌کردند. اما امروز و تنها با گذشت یک سال و نیم از آن تاریخ، عرضه و تنوع محصولات سامسونگ به بازار باعث شد تا دیگر نامی از آن رتبه دوم سابق در بازار شنیده نشود. آری، سامسونگ تازه نفس به راحتی هرچه تمام‌تر توانست سونی اریکسون کهنه کار را از گردونه رقابت حذف کند. در کنار آن دیگر هموطنش یعنی ال‌جی، به‌رغم تلاش چندین ساله خود در بازار برای کسب جایگاهی مناسب به یکباره با رشد وصف‌ناپذیری همراه شد. ال‌جی نیز توانست با ارائه مدل‌های متنوع در عرض یک سال که بیشتر هم در بخش گوشی‌های لمسی بوده است نگذارد سونی اریکسون به جایگاه سوم نیز فکر کند. آمارها چه می‌گویند؟ گزارش IDC، تازه‌ترین گزارش کاملی است که بعد از گزارش‌های اختصاصی شرکت‌ها از وضعیت بازار تلفن همراه منتشر شده است. بر اساس این گزارش در سه ماه دوم سال 2009، 6/269‌میلیون دستگاه تلفن همراه در سراسر دنیا به فروش رسیده که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل با 8/10‌درصد کاهش همراه بوده است. IDC که پیش‌تر کاهش فروش جهانی گوشی در فصل نخست سال‌جاری را 8/15‌درصد پیش‌بینی کرده بود، هم‌اکنون این رقم را به 2/17‌درصد افزایش داده است. بنابر اعلام IDC؛ با وجود برخی نشانه‌ها مبنی‌بر افزایش محبوبیت گوشی‌های هوشمند بین کاربران، بازار جهانی تلفن‌های همراه فصل دوم سال جاری میلادی را با وضعیت نامطلوبی به اتمام رساند. IDC پیش‌بینی کرد که میزان فروش گوشی تلفن همراه تا پایان سال 2009 نسبت به سال گذشته 13‌درصد کاهش یابد. براساس این گزارش نوکیا که در سه ماه دوم سال 2009، 2/103‌میلیون گوشی به فروش رساند، باز هم عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده گوشی در جهان را به خود اختصاص داد البته فروش این تعداد گوشی نسبت به فروش گوشی‌های نوکیا در مدت زمان مشابه سال قبل 4/15‌درصد کاهش یافت. در سه ماه دوم سال سامسونگ توانست میزان فروش گوشی‌هایش را 2/14‌درصد نسبت به مدت مشابه سال 2008 افزایش دهد. این شرکت 3/52‌میلیون دستگاه گوشی به کشورهای مختلف جهان صادر کرد و جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. شرکت ال‌جی که سومین رتبه را در بازار تلفن همراه به خود اختصاص داده رشد خوبی را در بازار خاورمیانه و آفریقا تجربه کرد و در بازار گوشی‌های مجهز به صفحه نمایش لمسی موفقیت چشمگیری داشت. این شرکت در طول فصل دوم سال جاری میلادی توانست 8/29‌میلیون دستگاه به فروش برساند و 6/7‌درصد رشد داشت. به این ترتیب یک حرکت روبه بالا داشت و موتورولا و سونی اریکسون را پشت سرگذاشت و رتبه سوم را از آن خود کرد. میزان فروش گوشی‌های موتورولا در فصل دوم سال 2009 نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته 49‌درصد کاهش یافت. موتورولا در این دوره زمانی تنها 8/14‌میلیون دستگاه گوشی به فروش رساند و رتبه چهارم جدول را از آن خود کرد. و اما رتبه پنجم این جدول به شرکت سونی‌اریکسون اختصاص یافت. سونی اریکسون در طول سه ماه دوم سال 8/13‌میلیون گوشی به فروش رساند که نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل با کاهش 4/43‌درصدی همراه بود. براساس این گزارش، دو بخش در بازار تلفن همراه از رشد خوبی برخوردار بوده که گفته می‌شود یکی بخش گوشی‌های هوشمند است و دیگر گوشی‌های ارزان قیمتی که به بازارهای نوظهور عرضه شده است. و به این ترتیب آمارها و گزارش‌های جهانی خبر از بدترین بحران را در شرکت سونی اریکسون می‌دهند. اریکسونی‌ها پیش از این یک بار طعم تلخ شکست را در بازار تلفن همراه چشیده و به فکر ادغام افتادند، اما حال باید دید این بار چه سیاستی را پیش روی خود دارند. گزارش‌ها بیانگر آن است که این شرکت تنها در خاورمیانه از فروش نسبتا بالایی برخوردار بود و به‌رغم تبلیغات وسیعی که در بازارهای اروپایی داشته است؛ اما نتوانسته است سهمی در خور توجه از آن بازارها را به خود اختصاص دهد. همان طور که در گزارش‌های قبلی نیز به آن اشاره شده این شرکت تا به حال بیشترین آمار در بخش اخراج کارمندان را به خود اختصاص داده و سعی کرده با استفاده از این حربه هزینه‌های خود را کنترل کند؛ اما گمانه‌زنی‌های کارشناسان جهانی حاکی از خبرهای بدی برای شرکتی است که چندین سال و به مدد بازار خاورمیانه رتبه دوم را به خود اختصاص داده بود. شنیده می‌شود که این کمپانی در نظر دارد بیشتر از گذشته توان خود را در بازار ایران و کشورهای عربی صرف کند و در نظر دارد با بمباران‌های تبلیغاتی و کاهش قیمت در چند ماه آینده علاوه‌بر افزایش سهم در بازار تولیدات گذشته خود را هرچه سریعتر بفروشد. اما در این بین کارشناسان روزهای خوشی را برای سونی اریکسون در بازار ایران پیش‌بینی نمی‌کنند، چرا که به گفته آنها هم اکنون سامسونگ، ال‌جی و اچ تی سی پس از نوکیا توانسته‌اند با عرضه مدل‌های متنوع بسیاری از کاربران سونی اریکسون را به سمت محصولات خود جذب کنند. حال باید دید این قهرمان گذشته می‌تواند تا پایان سال یا حتی در سال آینده به رتبه گذشته خود نزدیک شود یا ...